Ratusz stoi przy ośmiobocznym Rynku Nowego Miasta (Plac Wolności), na narożnej działce u wylotu traktu Piotrkowskiego stanowiącego główną oś nowej części miasta.

Murowany budynek stanął w latach 1826-27 wybudowany według projektu budowniczego województwa mazowieckiego Bonifacego Witkowskiego. Wzniósł go przedsiębiorca budowlany ze Zgierza Jan Lebelt. Budynek był gotowy w czerwcu 1827 roku. Powstał niezbyt duży, ale harmonijny w swojej formie piętrowy obiekt założony na planie zbliżonym do kwadratu. We wnętrzu obszerna sień prowadziła do siedmiu pomieszczań na parterze, w których mieściły się m.in. kasa miejska, archiwum i odwach z aresztem. Na piętro prowadziły drewniane schody. Tam mieszkał i urzędował burmistrz, którym w momencie oddania do użytku budynku był Antoni Czarkowski. Nowy Ratusz był budynkiem niezbyt okazałym, gdyż fundusze przeznaczone na jego budowę były ograniczone, ale dobrze spełniał reprezentacyjną funkcję dla jakiej został wzniesiony. Forma Ratusza została przy tym zharmonizowana z architekturą ewangelickiego kościoła pw. św. Trójcy, który w tym samym czasie stanął na sąsiednim narożu Rynku również według projektu Bonifacego Witkowskiego. Obie budowle stanowiły wizytówkę nowej przemysłowej Łodzi i symboliczną bramę przy wjeździe na ulicę Piotrkowską.

Mimo, że ratusz był gotowy, władze miejskie pozostały jeszcze przez kilka lat w dawnym drewnianym budynku, wynajmując nowy gmach fabrykantowi Tytusowi Kopischowi. Wprowadziły się tam dopiero w 1830 roku.

Ważnym elementem Ratusza miał być zegar. Był on darem fabrykanta z Ozorkowa Fryderyka Schlöessera, który nabył go w 1827 roku w Berlinie. Jednak brak fachowca, który umiałby go zainstalować i uruchomić sprawił, że zegar znalazł się na ratuszowej wieży dopiero w 1834 roku.

Ratusz rozbudowano w 1862 roku o boczne skrzydło od ulicy Piotrkowskiej z bramą wjazdową na dziedziniec, według projektu łęczyckiego architekta powiatowego Jana Karola Mertschinga. Kolejne poważniejsze prace prowadzono w 1888 roku już pod okiem Hilarego Majewskiego. W tej formie Ratusz przetrwał do naszych czasów.